ရခိုင္ျပည္နယ္ ပဋိပကၡမ်ား စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္၏ အစီရင္ခံစာႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဦးေအာင္ထူး (ေရွ႕ေန) ၏ သုံးသပ္ခ်က္မူရင္း

စကထဲက လြဲခဲ့ေသာ ေကာ္မရွင္

ေကာ္မရွင္က ထမ္းေဆာင္ရမည့္ အဓိကက်ေသာ သုေတသနေမးခြန္း[1] နွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ စကထဲက လြဲခဲ့သည္။ ၂၀၁၂ ခုနွစ္ ၾသဂုတ္လ (၁၇) ရက္ေန႕စြဲျဖင့္ သမတ ဦးသိန္းစိန္၏ တာ၀န္ေပး စာ တြင္ “ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ၂၀၁၂ ခုနွစ္ ေမလ နွင့္ ဇြန္လအတြင္း၌ တည္ျငိမ္ေအးခ်မ္းေရး နွင့္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရးကို ထိခိုက္ပ်က္ ျပားေစသည့္ လူစုလူေ၀းျဖင့္ ဥပေဒမဲ့ေဆာင္ရြက္မႈမ်ား၊ တိုက္ခိုက္သတ္ျဖတ္မႈမ်ား ျဖစ္ေပၚခဲ့သည္။ အဆိုပါ ပဋိပကၡ ျဖစ္ပြားမႈနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ ျဖစ္စဥ္ျဖစ္ရပ္ အမွန္ေပၚေပါက္ေရး စံုစမ္းစစ္ေဆးရန္ နွင့္ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားတိုးတက္ေရး အၾကံျပဳရန္ အတြက္ ေအာက္ေဖၚျပပါ ပုဂၢိဳလ္ မ်ားပါ၀င္ေသာ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ ကို ဖြဲ႕စည္းတာ၀န္ေပးအပ္ လိုက္ပါသည္။” ဟူ၍ ေဖၚျပထားခဲ့သည္။

၂၀၁၃ ခုနွစ္ ဧျပီလ (၂၂) ရက္စြဲျဖင့္ ေကာ္မရွင္၏ အစီရင္ခံစာ ထြက္လာျပီးေနာက္ ေကာ္မရွင္ ဥကၠဌ ေဒါက္တာမ်ိဳးျမင့္ လက္မွတ္ေရးထိုး ထားသည့္ ဥေယ်ာဇဥ္တြင္ ပထမဆံုးစာေၾကာင္း၌ -

“ရခုိင္ျပည္နယ္ အတြင္း ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ လူမ်ိဳးေရး ပဋိပကၡမ်ား၏ ျဖစ္ပြားရသည့္ အေၾကာင္းရင္း မ်ား နွင့္ အနာဂါတ္တြင္ ထို ပဋိပကၡမ်ိဳး ထပ္မံမျဖစ္ပြားေစေရး ၾကိဳတင္ ကာကြယ္နိုင္ရန္နွင့္ လုပ္ေဆာင္ရမည့္ အခ်က္မ်ားကို သိရွိနိုင္ရန္အတြက္ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ကို ဖြဲ႕စည္းခဲ့ ပါသည္။” - ဟူ၍ ေဖၚျပထားခဲ့သည္။ သမၼတ၏ တာ၀န္ေပးစာ ပထမပိုင္းကို ခ်ဳပ္ျပီးၾကည့္လွ်င္ -

“ရခုိုင္ျပည္နယ္တြင္ တည္ျငိမ္ေအးခ်မ္းေရး နွင့္ ဥပေဒ စိုးမိုး ေရးကို ထိခိုက္ ပ်က္ျပားေစသည့္ လူစုလူေ၀းျဖင့္ ဥပေဒမဲ့ေဆာင္ရြက္မႈမ်ား၊ တိုက္ခိုက္ သတ္ျဖတ္မႈမ်ား၊ ပဋိပကၡ ျဖစ္ ပြားမႈမ်ား နွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ ျဖစ္စဥ္ျဖစ္ရပ္ အမွန္ေပၚေပါက္ေရး စံုစမ္းစစ္ေဆးရန္” - ဟူ၍တာ၀န္ေပးအပ္ျခင္းျဖစ္သည္။

သို႕ရာတြင္ ေကာ္မရွင္ ဥကၠဌ၏ စာ ပထမ ပိုင္းအရမူ -

“ရခုိင္ျပည္နယ္အတြင္း လူမ်ိဳးေရး ပဋိပကၡမ်ား ျဖစ္ပြားရသည့္ အေၾကာင္းရင္းမ်ားကို စံုစမ္းစစ္ေဆးရန္” - ဟူ၍ တာ၀န္ကို ခံယူထားေၾကာင္း နားလည္နိုင္ပါသည္။

သို႕ျဖစ္၍ သုေတသန လုပ္ငန္း သေဘာအရ စူးစိုက္ေလ့လာ စံုစမ္း စစ္ေဆး ရမည့္ အေၾကာင္းရပ္တြင္ ေကာ္မရွင္သည္ စကထဲက လြဲေနေၾကာင္းေတြ႕နိုင္သည္။ လူမ်ိဳးေရးပဋိပကၡ ကို မေလ့လာရဟု ဆိုလိုရင္း မဟုတ္ပါ။ ယင္း မွာေနာက္ခံ အေၾကာင္းရပ္ျဖစ္သည္။ ဆက္စပ္ေလ့လာ ေဖၚထုတ္ဖုိ႔လိုပါမည္။ သို႕ရာတြင္ သမၼတ၏တာ၀န္ေပးစာ အရမူ စူးစိုက္ ေလ့လာရမည့္ သုေတသန ေမးခြန္း၏ အခ်ိန္ကာလ အ၀န္းအ၀ိုင္းျဖစ္သည့္၂၀၁၂ ခုနွစ္ ေမလနွင့္ ဇြန္လ အတြင္း၌ ပဋိပကၡျဖစ္ပြားသည့္ လတ္တေလာအေၾကာင္းရပ္[2] ကို အဓိကေလ့လာရပါမည္။

လတ္တေလာအေၾကာင္းရပ္မ်ားကို အဓိကထားစံုစမ္း စစ္ေဆးျခင္း မျပဳခဲ့သည့္ ေကာ္မရွင္။

ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ၂၀၁၂ ခုနွစ္ ေမ နွင့္ ဇြန္လမ်ား အတြင္း ဥပေဒ စိုးမိုးေရးကို ထိခိုက္ပ်က္ ျပားကာ ပဋိပကၡမ်ား ျဖစ္ေပၚေစခဲ့သည္႕ လတ္တေလာ အေၾကာင္းမွာ နွစ္ရပ္မွာ ေက်ာက္နီေမာ္ လူသတ္မႈ နွင့္ ေတာင္ကုတ္လူသတ္မႈတို႕ ျဖစ္သည္။ ယင္းတို႕သည္ ျပင္းထန္လွသည့္ အဓိကရုဏ္းၾကီး အား ေဖါက္ခြဲခဲ့သည့္ စနက္တန္မ်ား သဘြယ္ျဖစ္ခဲ့သည္။ ဤစနက္တန္မ်ားကို ျဖဳတ္သူမ်ား ကိုယ္တိုင္သည္သာ ျပစ္မႈ က်ဴးလြန္သူမ်ားျဖစ္သလား။ သို႕မဟုတ္ စနက္တန္ျဖဳတ္ သူမ်ားအား ေနာက္ကြယ္ က အင္အားစုတစံုတရာက စနစ္ တက် စီစဥ္ အမိန္႕ေပးညႊန္ၾကားမႈ ရွိသလား။ ေကာ္မရွင္ သည္ လတ္တေလာ အေၾကာင္းအား တိတိက်က် ေလ့လာ စံုစမ္း စစ္ေဆးကာ အမွန္တရား ကို ေဖၚထုတ္ရန္ တာ၀န္ရွိ သည္။ ေကာ္မရွင္သည္ ယင္းတာ၀န္ကို ထမ္းေဆာင္ခဲ့ျခင္းမရွိသျဖင့္ အမွန္တရားကို မေဖၚထုတ္နိုင္ခဲ့ပါ။

ေကာ္မရွင္၏ အစီရင္ခံစာ၌ ပဋိပကၡမ်ားျဖစ္ပြားရသည့္ ေနာက္ခံ အေၾကာင္းကို စာမ်က္နွာ (၁၂) မ်က္နွာ တင္ျပခဲ့ သည္။ ယင္းသို႕ျဖစ္လွ်င္ ပို၍ အေရးတၾကီးထားကာ အဓိကေလ့လာရမည့္ လတ္တေလာ အေၾကာင္းကို အနည္းဆံုး နွစ္ဆ၊ (၂၄) မ်က္နွာခန္႕ တင္ျပ သင့္သည္။ သို႕ရာတြင္ စကထဲက လြဲခဲ့ေသာေကာ္မရွင္၏ အစီရင္ခံစာရွည္ၾကီးတြင္ က်မ္းကိုးမ်ား၊ ေနာက္ဆက္တြဲမ်ားပါ ထည့္ သြင္းတြက္ခ်က္ပါက စုစုေပါင္း ၁၈၅ မ်က္နွာရွိေသာ္လည္း လတ္တေလာ အေၾကာင္း၏ ေၾကာရိုး ျပစ္မႈၾကီး နွစ္ရပ္ နွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍မူ စာတမ်က္နွာခန္႕သာ ေဖၚျပနိုင္ခဲ့သည္။[3] ပထမ ျပစ္မႈၾကီး အတြက္မူ စာေၾကာင္း တေၾကာင္းမွ်သာ ေဖၚျပခဲ့သည္။

ဥပေဒစိုးမိုးေရး၏ အေျခခံအက်ဆံုးအေနျဖင့္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူအား အျပစ္ေပးနိုင္ေရးကိုပင္ ထိထိေရာက္ေရာက္ မေဆာင္ရြက္ခဲ့ေသာေကာ္မရွင္။

ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူမ်ားအား အေရးယူရန္ အစီရင္ခံစာတြင္ ေဖၚျပထားမႈ မရွိသည့္အေပၚ ကုလသမဂၢလူ႕အခြင့္အေရး အထူးကုိယ္စားလွယ္ မစၥတာကင္တားနားက ေထာက္ျပေသာအခါ ေကာ္မရွင္ အတြင္းေရးမွဴးေဒါက္တာ ေက်ာ္ရင္လႈိင္ က ၂၀၁၃ ခုနွစ္ ေမလ (၃) ရက္ေန႕နံက္ ဘီဘီစီ နွင့္အင္တာဗ်ဴးတြင္-

“ ကြ်န္ေတာ္တို႕အင္တာဗ်ဴးေတြလုပ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တကယ့္ကို သက္ေသ သကၠာယ နဲ႕ ခိုင္ခိုင္မာမာ ျပနိုင္တာက အားနည္းတယ္။ သက္ေသ သကၠာယ အရ ဒီမွာ ဒါျဖစ္ခဲ့တယ္ ဆိုတာရွိခဲ့ရင္ အဲဒါကို ကြ်န္ေတာ္တို႕ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အၾကားေလာက္ပဲ အျမင္ေလာက္ပဲေျပာျပီးေတာ့ Circumstantial Evidence မရွိတာေတြ ေျပာလာရင္ ကြ်န္ေတာ္တို႕အၾကံျပဳနိုင္တာက ဥပေဒနဲ႕ အညီ လုပ္ဘို႕ အေသအခ်ာ ဂရုျပဳရမယ္ ဆိုတဲ့အဆင့္ေလာက္ပါပဲ။” - ဟူ၍ ေျပာၾကားသြားခဲ့သည္။

ဥပေဒ နွင့္အညီလုပ္ဖုိ႔ အေသအခ်ာ ဂရုျပဳရမယ္ဟုေျပာခဲ့ေသာေကာ္မရွင္အတြင္းေရးမွဴးၾကီး ကိုယ္တိုင္က ျပည္တြင္းတြင္ က်င့္သံုးလွ်က္ရွိေသာ သက္ေသခံ ဥပေဒကို မသိေသာအခါ ျပႆနာ တက္လာသည္။

သက္ေသခံ ဥပေဒ ပုဒ္မ (၅၉) အရ - “စာတမ္း အမွတ္အသားမ်ား၏ အနွစ္သာရမ်ားမွလြဲ၍ အခ်က္အလက္မ်ားအားလံုးကို နုတ္သက္ေသခံ ခ်က္ျဖင့္ သက္ေသျပရမည္။” - ဟု လည္းေကာင္း၊ ပုဒ္မ (၆၀) အရ- ု“နဳတ္သက္ေသခံခ်က္ သည္ တိုက္ရိုက္ျဖစ္ေစရမည္။” - ဟု လည္းေကာင္း ျပဌာန္းထားသည္။

ျပစ္မႈဆိုင္ရာ မႈခင္းမ်ားတြင္ တဆင့္ၾကား[4] မဟုတ္ဘဲ ကိုယ္တိုင္ၾကား၊ ကိုယ္တိုင္ျမင္သူမ်ား၏ သက္ေသခံခ်က္ကို Circumstantial Evidence ဟုေခၚေသာ ပတ္၀န္းက်င္သက္ေသခံခ်က္ ထက္ ပိုမို တန္ဘိုးထား၍ တရားရံုးမ်ားက လက္ခံၾကရသည္။ ေကာ္မရွင္ အတြင္းေရးမွဴးၾကီးသည္ အဘယ္ေၾကာင့္ ေျပာင္းျပန္ေျပာေနပါသနည္း။ ျပစ္မႈဆိုင္ရာမႈခင္းမ်ားတြင္ မည္သည့္သက္ေသခံခ်က္ကို မည္သို႕ မည္ပံု လက္ခံ သံုးသပ္ရမည္ဟုပင္ နားမလည္ပါက ေကာ္မရွင္သည္ အမွန္တရားေပၚေအာင္ မည္သို႕ စံုစမ္းစစ္ေဆးပါမည္နည္း။

အစိုးရအာဏာပိုင္မ်ား ပါ၀င္ပတ္သက္ က်ဴးလြန္မႈရွိမရွိ၊ လူ႕အခြင့္အေရးေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ေရး အဖြဲ႕ နွင့္ မစၥတာ ကင္တားနားတို႕ေျပာတာ မမွန္ဘူးလား ဟူေသာေမးခြန္းကို ေကာ္မရွင္အတြင္းေရးမွဴး က -
“ ဒီလိုမိ်ဳး အေၾကာင္းအရာ ေတြကို စစ္ေဆးဘို႕ဆိုရင္ အခုရတဲ့ အခ်ိန္ေလာက္နဲ႕မလံုေလာက္ဘူး။ အၾကာၾကီး ျပန္လုပ္ရမွာ။” - ဟု ေျဖ ခဲ့သည္။

စင္စစ္အားျဖင့္မူ အခ်ိန္သည္လိုသည္ထက္ပင္ပိုပါေသးသည္။ ၂၀၁၂ ခုနွစ္ ၾသဂုတ္လ(၁၈) ရက္ေန႕တြင္ စတင္တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ေသာေကာ္မရွင္သည္ ၂၀၁၃ ခုနွစ္ ဧျပီလ၂၁ ရက္ေန႕အထိ စုစုေပါင္းအခ်ိန္ ရွစ္လ နွင့္ သံုးရက္ ရခဲ့သည္။ အဓိကရုဏ္းၾကီးအား ေဖါက္ခြဲခဲ့သည့္ စနက္တန္မ်ား သဘြယ္ အေရးၾကီးလွသည့္ ျပစ္မႈၾကီး နွစ္ခုအား အဓိက ထား၍စံုစမ္းေဖၚထုတ္မႈမျပဳခဲ့ဘဲ သမိုင္းေၾကာင္းမ်ားအေပၚတြင္ လည္းေကာင္း၊ ျပစ္မႈျဖစ္ပြားျပီးေနာက္ အက်ိဳး သက္ ေရာက္မႈမ်ား အေပၚတြင္လည္းေကာင္း လိုအပ္သည္ထက္ပိုမိုအခ်ိန္ယူခဲ့ျခင္းေၾကာင့္သာ အခ်ိန္ျပႆနာေပၚခဲ့ရသည္။

ဥပေဒစိုးမိုးေရး၏ ၀င္ရိုးျဖစ္ေသာ တရားစီရင္ေရးနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ ေလ့လာ စံုစမ္းေဖၚထုတ္ျခင္း မျပဳခဲ့သျဖင့္ အမွန္တရားကို ေပ်ာက္ဆံုးေစခဲ့သည့္ေကာ္မရွင္။

ပထမ အမႈတြင္ ရခုိင္အမ်ိဳး သမီးကေလးအား မုဒိန္းက်င့္သတ္ျဖတ္၍ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ေၾကာင္း စြပ္စြဲခံရသူသံုးဦးအနက္ တဦးမွာ အခ်ဳပ္ခန္းထဲ တြင္ ၾကိဳးဆြဲခ်ေသသြားခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္။ မႈခင္းတြင္ ေနာက္ကြယ္ က ၾကိဳးကိုင္စီစဥ္သူမ်ားအား မေဖၚထုတ္နိုင္ေစရန္ နုတ္ပိတ္လိုက္ျခင္းမ်ားျဖစ္ သလား။ စံုစမ္းစစ္ေဆးေဖၚထုတ္ခြင့္ရပါလွ်က္ ေကာ္မရွင္သည္ မည္သို႕ မွ် မေဆာင္ရြက္ခဲ့။ ရခုိင္အမ်ိဳး သမီးကေလးအား မုဒိန္းက်င့္သတ္ျဖတ္သူ မည္သူ႕ကို မဆိုအေရးယူအျပစ္ ေပးရပါမည္။ သို႕ရာတြင္တရားခံ မ်ားဘက္တြင္ ခုခံထုေျခခြင့္ အျပည့္အ၀ရွိဖုိ႔ လိုသည္။ ဤမွ် ၾကီးမားလွေသာ လူသတ္မႈၾကီးအား အလြန္တိုေတာင္း လွသည့္ ရက္သတၱသံုးပတ္မွ် အတြင္း ရံုးတင္စစ္ေဆးျပီး က်န္တရားခံ နွစ္ဦးအေပၚ ေသဒဏ္ခ်မွတ္ခဲ့သည္ ဆိုသည္မွာ ျမန္မာနုိုင္ငံတရားစီရင္ေရးသမိုင္းတြင္ မၾကားမိဘူးခဲ့။ က်န္သူနွစ္ဦးကိုပါ ထပ္မံ နဳတ္ပိတ္လို၍လား သံသယျဖစ္ဖြယ္ပင္။

ဒုတိယ အမႈတြင္ လူ (၁၀) ဦးအား ေပၚေပၚထင္ထင္ တျပိဳင္နက္ သတ္ျဖတ္ပစ္သည္ အထိ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ၾကသူ မ်ား သည္ မည္သူတို႕နည္း။ ဤမွ်ၾကီးမားလွေသာ ျပစ္မႈၾကီး ကို ေနာက္ကြယ္မွေန၍ ၾကိဳးကိုင္စီစဥ္၊ သို႕မဟုတ္ ဖံုးအုပ္ကာ ကြယ္ေပးထားေသာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားရွိလွ်င္ မည္သည္တို႕နည္း။ တိတိက်က်ေဖၚထုတ္ရန္ ေကာ္မရွင္တြင္ တာ၀န္ရွိ သည္။ မေဖၚထုတ္ခဲ့။ အျပစ္ေပး အေရးယူရန္ မေတာင္းဆိုခဲ့။ တရားစီရင္ေရးပိုင္းအရ အားနည္းခ်က္ေတြ ရွိသည္ ဆိုလွ်င္လည္း လြတ္လပ္၊ ဘက္မလိုက္၊ အားေကာင္း ထက္ျမက္ေသာ တရားစီရင္ေရး စနစ္ေပၚေပါက္ လာေရး အတြက္ မည္သည့္ အဆိုျပဳမႈမွ် မတင္သြင္းခဲ့။ ေကာ္မရွင္ကိုယ္တိုင္က ဥပေဒစိုးမိုးေရး၏ မရွိမျဖစ္ အေရးပါလွ သည့္ အေျခခံမ်ားကို ဥပကၡာျပဳထားေသာအခါ ေနာက္ထပ္ အလားတူျပစ္မႈၾကီးမ်ား က်ဴးလြန္မႈ မရွိေစရန္ မည္သို႕ ကာကြယ္ တားဆီးမည္နည္း။

အစိုးရ၏ တာ၀န္ရွိမႈကို ျပတ္ျပတ္သားသားေဖၚထုတ္တင္ျပမႈ မျပဳခဲ့သည့္ ေကာ္မရွင္။

မည္သည့္နိုင္ငံတြင္မဆို အစိုးရတိုင္း၏ အေျခခံအက်ဆံုး တာ၀န္သည္ျပည္သူလူထု၏ လံုျခံဳမႈကို ကာကြယ္ ေစာင့္ ေရွာက္ရန္ျဖစ္သည္။ေကာ္မရွင္၏ အစီရင္ခံစာအရေပၚလြင္သည္မွာ ပဋိပကၡျဖစ္စဥ္မ်ားအတြင္း တုိက္ရိုက္အမိန္႕ေပး ကိုင္တြယ္သူမွာ အဓိကအားျဖင့္ ေဒသဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္မ်ားမဟုတ္၊ ေနျပည္ေတာ္မွ ဗဟိုအစိုးရျဖစ္သည္။ေကာ္မရွင္ ၏အစီရင္ခံစာ စာမ်က္နွာ ၈၇ တြင္ “နစက သည္ ကက (ၾကည္း) ၏ တိုက္ရိုက္ကြပ္ကဲမႈေအာက္တြင္ ရွိေနေၾကာင္းနွင့္ လံုျခံဳေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ားသည္ သက္ဆိုင္ရာ ၀န္ၾကီးဌာနမ်ား၏ အမိန္႕ကိုသာ နာခံရျပီး ေဒသဆိုင္ရာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေဆာင္ရြက္သူမ်ား၏ အမိန္႕ကို နာခံနိုင္ျခင္း မရွိသည္ကို ေတြ႕ရွိရေၾကာင္း” အတိအလင္း ေဖၚျပထားသည္။ ဤတြင္ ေကာ္မရွင္သည္ ေကာင္းမြန္ေသာလႊမ္းမိုးအုပ္ခ်ဳပ္မႈ[5] ကို က်င့္သံုးသည့္ နိုင္ငံတကာ အစဥ္အလာ[6] အရ အမိန္႕ေပး ျခင္းအရ တာ၀န္ရွိမႈ[7] ကို ေဖၚထုတ္ရပါမည္။

မ်က္စိေရွ႕ေမွာက္တြင္ ျပစ္မႈၾကီးမ်ား က်ဴးလြန္ျဖစ္ပြားေနေၾကာင္း ေတြ႕ရ ပါလွ်က္ လံုျခံဳေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ားသည္ ခ်က္ျခင္း အေရးယူေဆာင္ရြက္မႈ မျပဳဘဲ ရပ္ ၾကည့္ေန ခဲ့ၾကသည္ကို ရခိုင္ပဋိပကၡမ်ား အတြင္း စတင္ေတြ႕ျမင္ခဲ့ရျပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္တျပည္လံုးသို႕ျပန္႕လာေနျပီ ျဖစ္သည္။
ယင္းအတြက္ ၂၀၀၈ ခုနွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံုအရ ထိပ္ဆံုးတြင္ တိုင္း ျပည္အာဏာကို ခ်ဳပ္ကိုင္ထားေသာ အမ်ိဳးသားကာကြယ္ ေရးနွင့္ လံုျခံဳေရးေကာင္စီ နွင့္ ဦးသိန္းစိန္ ဦးေဆာင္ သည့္ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရတြင္ အဓိကတာ၀န္ ရွိသည္။ ေကာ္မရွင္ က ရခိုင္ပဋိပကၡမ်ား အတြင္း အမိန္႕ေပးျခင္းအရ တာ၀န္ ရွိမႈကို စနစ္တက်တိတိက်က် မေဖၚထုတ္ခဲ့ျခင္း အားျဖင့္ ကာလံု နွင့္ ေနျပည္ေတာ္ အစိုးရကို အကာ အကြယ္ ေပး ရာေရာက္သည္။ တျပည္လံုးတြင္ ျပစ္မႈၾကီးမ်ား ေတာက္ေလွ်ာက္ ျဖစ္ပြားက်ဴး လြန္ေနရာ၌ ကာလံုနွင့္ ေနျပည္ေတာ္ အစိုးရ၏တာ၀န္ရွိမႈကို ဆက္လက္ဖံုးကြယ္ ထားနိုင္သည့္ အုတ္ျမစ္အားေကာ္မရွင္ က ခ်ေပးလိုက္ရာေရာက္သည္။

နိဂံုးခ်ဳပ္ သံုးသပ္ခ်က္

ေကာ္မရွင္၏ အစီရင္ခံစာတြင္ ေလ့လာအသံုးခ်သင့္ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားလည္း ပါရွိသည္။ သို႕ရာတြင္ စာမ်က္နွာ ၂၂ ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္း ပဋိပကၡျဖစ္ပြားရသည့္ အေၾကာင္းရင္းမ်ား ဟူေသာ ေခါင္းစဥ္ေအာက္တြင္ သံုးသပ္ခ်က္ အမ်ားစုၾကီးမွာ ထင္ျမင္ခ်က္ မ်ားကို စုစည္းေဖၚျပခ်က္မ်ားကဲ့သို႕ ျဖစ္ေနသည္။ တိတိက်က် အေျဖရွာမႈ မေတြ႕ရ။ မည္သည့္ အမွန္တရား ကိုမွ် ျပတ္သားစြာ ေဖၚထုတ္ျပမထားပါ။

ေကာ္မရွင္သည္ ဥပေဒစိုးမိုးေရး၏ အေရးပါလွသည့္အေျခခံမ်ားကို မေထာက္ျပ၊ အစိုးရ၏ အမိန္႕ေပးျခင္းအရ တာ၀န္ ရွိမႈကို မေဖၚထုတ္၊ လြတ္လပ္ ဘက္မလိုက္ အားေကာင္းျပီး လူ႕အခြင့္အေရးနွင့္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရးကို ေလးစားလိုက္နာ သည့္ တိုင္းျပည္လံုျခံဳေရး အဖြဲ႕အစည္း[8] မ်ား အျဖစ္ အသြင္ ေျပာင္းလဲ ဖြဲ႕စည္းေရးကို တြန္းအားမေပး၊ ျပစ္မႈၾကီးမ်ား ျဖစ္ပြားသည့္အခါတိုင္း မွ်တေသာ တရားစီရင္စစ္ေဆးမႈ[9] အေျခခံ တြင္ တရားရံုးမ်ားအား အားကိုးေျဖရွင္းနိုင္ၾကေစ ေရး မီးေမာင္းထိုးမျပခဲ့။

ယင္းတို႕အစား တာ၀န္ခံမႈ မရွိေသာ ကာလံု၏ တိုက္ရိုက္ကြပ္ကဲမႈေအာက္ရွိ တလက္ကိုင္ လံုျခံဳေရး အဖြဲ႕ အစည္းမ်ားအား အင္အားနွစ္ဆတိုးကာ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ထပ္မံခ်ထားရန္ကိုသာ အဓိကအားျဖင့္ တြန္းအားေပးလွ်က္ ရွိသျဖင့္ ေရရွည္တြင္ ရခုိင္ျပည္နယ္တြင္သာမကျပည္ေထာင္စု တ၀ွမ္းလံုးမွာပင္ ေသနတ္ကို ဒူး ေထာက္ရွစ္ခိုး၊ေသနတ္ေအာက္တြင္ပင္ အသက္ရွင္ခိုလံႈရမည့္ ဘ၀သို႔ လူထုၾကီး တရပ္ လံုးက်ဆင္းေစေအာင္ ျပဳ လုပ္လိုက္သကဲ့သို႕ျဖစ္သည္။

ဦးေအာင္ထူး (ေရွ႕ေန) ဥပေဒအေထာက္အကူျပဳကြန္ယက္ တည္ေထာင္သူ တယ္လီဖံုး၊ (၄၆) (၀) ၇၆ ၁၁၅၆ ၂၁၅ ရက္စြဲ၊ ေမလ (၃) ရက္ ၂၀၁၃ ခုနွစ္

[1] Major research question

[2] Immediate cause

[3] ေကာ္မရွင္၏ အစီရင္ခံစာ စာမ်က္နွာ ၁၃၊ ၁၄

[4] Hearsay

[5] Good governance

[6] International practice

[7] Command responsibility

[8] State institutions for security

[9] Fair Trial